Prenataal kolven is het met de hand kolven tijdens de zwangerschap om colostrum (de eerste moedermelk) te verzamelen. De belangrijkste reden om dit te doen, is om te voorkomen dat je kindje bijvoeding moet krijgen met kunstvoeding. Prenataal kolven wordt in Nederland geadviseerd vanaf 37 weken zwangerschap.
Voor wie is het geschikt?
Je kunt prenataal kolven om verschillende redenen. Sommige vrouwen willen hun borsten graag voorbereiden. Door prenataal kolven raak je bekend met je borsten, je wordt handiger en je ontdekt verschillen sneller, waardoor je veel zelfredzamer bent in en na je kraamweek.
Je kunt starten met prenataal kolven om colostrum te verzamelen. Bijvoorbeeld als je liever wilt dat je kindje als bijvoeden nodig is borstvoeding krijgt.
Of je wilt graag het op gang komen van de melkproductie versnellen. Het is niet bewezen dat je melkproductie ook daadwerkelijk sneller op gang komt hierdoor, maar alleen al het feit dat je handiger bent en je borsten goed leert kennen, zorgt ervoor dat de kans van slagen van de borstvoeding groter is.
Wanneer wordt prenataal kolven afgeraden?
In principe zijn er geen redenen om niet te mogen handkolven in de zwangerschap. Bij prenataal kolven komt er namelijk heel wat minder oxytocine (hormoon dat o.a. zorgt voor weeën) vrij, dan bij een orgasme. Dus pas wanneer je arts/verloskundige je afraadt om seks te hebben, is het niet verstandig om prenataal te kolven. In alle andere situaties kun je gewoon kolven in je zwangerschap. Er zijn immers genoeg vrouwen die een ouder kindje borstvoeding terwijl ze zwanger zijn, zonder dat ze te vroeg bevallen of andere problemen ervaren.
Omdat er echter nog niet veel grootschalig onderzoek is gedaan naar prenataal kolven en de eventuele risico’s, wordt in Nederland het prenataal kolven pas geadviseerd vanaf 37 weken zwangerschap. Vrouwen die bekend zijn met een premature bevalling in de voorgeschiedenis, bloedingen tijdens de zwangerschap of afwijkingen aan de baarmoeder, wordt vooralsnog afgeraden om prenataal te kolven.
Situaties waarin prenataal kolven geadviseerd wordt
Wanneer je in je zwangerschap al weet of verwacht dat je kindje straks bijvoeding nodig heeft, kun je starten met prenataal kolven. Op die manier verklein je de kans dat deze bijvoeding kunstmatige voeding is.
Goede redenen om je colostrum in de zwangerschap al te willen verzamelen, zijn:
- Diabetes mellitus of zwangerschapsdiabetes, waarbij je kindje hoogstwaarschijnlijk bijvoeding moet hebben na de geboorte.
- Een kindje met een aangeboren afwijking die het drinken aan de borst waarschijnlijk zal bemoeilijken, bijv. een schisis of kindje met Downsyndroom.
- Wanneer je weet dat je prematuur (voor de 37 weken) gaat bevallen en dat de bevalling niet meer tegen te houden is. Premature kindjes hebben bijna altijd bijvoeding nodig.
- Bekende allergieën in de familie. Kunstvoeding van koemelk kan namelijk een sterk allergeen zijn. In deze situaties zou het dus fijner zijn om moedermelk bij te voeden.
- Wanneer je onderontwikkelde (hypoplastische) borsten hebt.
- Wanneer je bekend bent met Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS).
- Wanneer je een borstoperatie hebt gehad, met name bij een borstverkleining (omdat in dit geval een deel van je melkklierweefsel weggehaald kan zijn).
- Wanneer je bekend bent met een hoog BMI.
- Als je een meerling verwacht.
- Wanneer je gaat bevallen van een kindje dat veel te groot of juist te klein wordt geschat.
- Als je eerder gevoed hebt en daarbij een lage melkproductie had.
Starten met prenataal kolven
Wanneer?
Het algemene advies is om te starten vanaf 37 weken zwangerschap. Wanneer je weet dat je vroeger gaat bevallen en men kan de bevalling niet meer tegenhouden, kun je ook al eerder prenataal kolven. Je zou ook eerder kunnen beginnen wanneer je weet dat je bij 37 weken al ingeleid gaat worden. Overleg in dat geval even met je lactatiekundige, verloskundige of arts.
Hoe vaak?
Je kunt 2-3 keer per dag ong. 10 min met de hand kolven. De eerste keer is het vaak fijn om prenataal te kolven na/onder een warme douche/bad.
Hoeveel?
Soms komt er de eerste paar keren nog niets. Je moet de techniek nog even onder de knie krijgen. Neem hier de tijd voor. Ook zit jouw placenta natuurlijk nog in jouw lichaam en deze scheidt hormonen af die een grote melkproductie nog afremmen. Na de geboorte van de placenta kunnen jouw melkklieren vol aan het werk!
Sommige vrouwen kolven een paar druppels per keer, anderen een paar milliliter. Afhankelijk van de hoeveelheid en of het in druppels of straaltjes eruit komt, kun je de melk opvangen op een lepel, in een bakje/schaaltje of boven een schoteltje.
Pijnlijke samentrekkingen of harde buiken (contracties)?
Wanneer je veel harde buiken krijgt van het kolven, kun je hier het beste even mee stoppen en later nog eens proberen. Blijven de contracties komen? Overleg bij twijfel met je arts/verloskundige.
De techniek
Een goede voorbereiding is het halve werk
Je kunt je borsten het beste op het handkolven voorbereiden door ze even te masseren. Borstmassage kun je bij beide borsten tegelijk toepassen, of elke borst apart masseren. Het is maar net wat jij handig vindt. Ook hiermee help je je borsten opwarmen en gaan je bloedvaten en melkgangen meer open staan.
Inspiratie nodig? Hieronder wat ideeën om je borsten te masseren:
- Masseer zachtjes de bovenkant van de borst, dicht bij de borstkas. Maak draaiende bewegingen met je vingers en verplaats de vingers elke paar seconden een stukje verder tot je de hele borst gehad hebt. Werk hierbij als in een spiraal steeds verder naar binnen toe, richting de tepel.
- Strijk met je hele hand van buiten richting de tepel. Trommel hierbij zachtjes met je vingertoppen. Pas dit ook toe op je hele borst.
- Buk voorover en schudt je borsten even ‘los’. Doordat de zwaartekracht meehelpt, schiet je melk eerder toe.
- Masseer je beide tepels met een vlakke hand. Maak hierbij een draaiende beweging.
- Plaats beide handen op de borst, zoals op de afbeelding. Beweeg ze heen en weer. Doe dit ook nog eens met je handen aan de binnen- en buitenzijde van de borst.
- Streel als laatste nog even met de rugkant van je vingers van buiten naar binnen richting de tepelhof.
Met de hand kolven
Na de borstmassage kun je beginnen met het kolven van de melk. In het filmpje hiernaast heeft Care4education het ook nog eens duidelijk in beeld gebracht
- Neem je borst in de hand, 2-3cm achter de tepel, met de duim boven en de vingers onder (in de vorm van een C).
- Duw de hand naar de borstkas.
- Druk duim en wijsvinger ritmisch naar elkaar toe en van de borstkas af, naar voren.
- Wrijf niet over de huid, maar maak een duwende beweging.
- Verplaats je vingers rondom je tepelhof, zodat alle melkkanalen aan de beurt komen.
Bekijk onderstaande video voor een filmpje met uitleg over handkolven:
